Informacja cyfrowa to nasz chleb powszedni. Niemal codziennie przebiega nam przez myśl nie tylko jej treść, ale też waga – w bardzo dosłownym sensie. Wiemy, który plik jest za ciężki, by przesłać go w załączniku, albo ile czasu zajmie nam pobranie dokumentu przy zbyt wolnym łączu.
Ale co to wszystko znaczy? Czym tak naprawdę są bity, bajty, mega-, giga- i terabajty, w których mierzymy całość naszej interakcji z danymi online i offline? Oto proste odpowiedzi na to – jak się okaże – nie do końca proste pytanie.
Jak to wszystko się zaczęło – bajt i kilobajt
Korzystając z komputera, prawie zawsze mamy do czynienia z interfejsem graficznym. Aby znaleźć plik czy adres w Internecie, klikamy po prostu na ikonę wyszukiwania. Nie musimy zastanawiać się zbyt długo – obrazy i słowa to język intuicyjnie dla nas zrozumiały.
Ale dla komputera zrozumiałe są tylko ciągi zer i jedynek. Na najbardziej podstawowym poziomie to właśnie one stoją za całą magią, której doświadcza każdy żyjący w epoce informacji. Najmniejszą jednostką tej informacji jest bit (binary digit, po polsku cyfra dwójkowa), który może mieć wartość 0 albo 1.
Ten matematyczny koncept okazał się niezastąpiony na początku ery komputerowej. Wraz ze wzrostem mocy obliczeniowej komputerów i pojemności ich dysków pojawiła się konieczność wprowadzenia dodatkowych określeń, oznaczających większe segmenty danych.
Po bicie mamy więc bajt, wprowadzony jako termin przez Wernera Buchholza, niemiecko-amerykańskiego informatyka, już w 1956 roku.
Z początku słowo to oznaczało różne wartości bitów – znany nam bajt 8-bitowy nie był tu jedyny. Szybko przestano jednak mierzyć dane tylko w bitach i bajtach; potrzebne były jednostki wyższego rzędu. Tak właśnie powstał kilobajt i wszystkie następne jednostki informatyczne, które przybliżamy poniżej.
1TB (Terabajt) – ile ma gigabajtów?
Dyski zewnętrzne lub chmurowe o pojemności 1TB i więcej to standard już od wielu lat, choć w domowych laptopach spotykamy na ogół dysk o nieco mniejszej pojemności. 1 terabajt to bowiem aż 1024 gigabajty, co jeszcze 20 lat temu wydawałoby się niezmierzoną ilością informacji. Jak widać, zmieniło się wiele – obecnie wystarczy nieco muzyki albo dłuższy film HD, by zająć tyle miejsca na dysku.
Nowoczesny dysk SSD
A dlaczego 1024, a nie 1000 gigabajtów (choć i tak można powiedzieć o terabajcie, używając przybliżenia)? To kwestia, która dotyczy wszystkich jednostek informacji komputerowej i ma związek z liczbami binarnymi, które są podstawą pracy komputerów. W bajcie mieści się 8 bitów, a kolejne potęgi tej sumy doprowadzą nas w końcu do wartości 1024.
1GB (Gigabajt) – ile ma megabajtów?
Jak widać, terabajty najprościej podzielić na gigabajty. Ale ponieważ opisujemy tu jednostki informacji w kolejności od wyższych do bardziej podstawowych, to jeszcze nie koniec. W jednym gigabajcie znajduje się z kolei 1024 megabajtów (można powiedzieć, że ok. 1000, jeśli nie potrzebujemy szczegółowej ścisłości).
One same oczywiście dzielą się dalej na coraz mniejsze elementy. 1 GB to jedna z częściej używanych jednostek – interesuje nas ona przy wyborze nowego komputera, zakupie miejsca na pliki w chmurze czy pobieraniu większych plików z Internetu.
1MB (Megabajt) – ile ma kilobajtów?
Te mniejsze elementy, które składają się na megabajt, to kilobajty, wspomniane już wyżej przy okazji genezy bajta. Widać już wyraźnie wzorzec związany z binarną naturą funkcjonowania komputera. O co chodzi? Nieodmiennie mamy tu do czynienia z liczbą 1024.
Tym razem będą to 1024 kilobajty, składające się na 1MB. Większość młodszych użytkowników komputerów nie może pamiętać czasów, kiedy dyskietki 1MB uchodziły za bardzo pojemne – można było zmieścić na nich niejeden plik tekstowy, kilka czy kilkanaście skompresowanych zdjęć, a nawet całą skomplikowaną grę. Zapewniamy, że to prawda!
Dyskietki 3,5-calowe o pojemności 1,44 MB
1kB (Kilobajt) – ile ma bajtów?
Odpowiedź jest już prosta – w jednym kB mieszczą się oczywiście 1024 bajty! Przy tej okazji warto wspomnieć, że kilobajty, a konkretnie skrócony zapis nazwy tej jednostki, potrafią sprawić nieco problemów. Skrót kB używany jest bowiem i dla oznaczenia kilobajtów, wielokrotności bajtów, czyli miary objętości danych, i dla kilobitów.
O tych ostatnich najłatwiej usłyszeć przy okazji wyboru dostawcy internetu, bo to właśnie w kB na sekundę określany jest przesył danych – im wyższa wartość, tym jest on lepszy. Jak zatem rozróżnić te skróty? Czasem można spotkać się z nieco innym zapisem, ale najlepszym sposobem jest po prostu uważne przyjrzenie się kontekstowi, w którym widzimy skrót kB.
1B (Bajt) – ile ma bitów?
I wreszcie wracamy do bajta oraz bitów – podstawowych jednostek, bez których nie uda się żadna operacja komputerowa. Bit, jako jednostka stojąca na samym dole tej informatycznej drabiny, nie dzieli się na mniejsze od niej. Natomiast bajt, czyli 1B, w wyniku umownych ustaleń oznacza obecnie 8 bitów. Od łacińskiego słowa oznaczającego cyfrę 8 bajt nazywany jest więc też oktetem.
Ale czy bajt ciągle mógłby mieć 3 bity, jak za czasów Buchholza, twórcy tej nazwy? Jak najbardziej! Jednak te kwestie zostawimy informatykom i matematykom. Na prywatny użytek każdego posiadacza komputera wystarczy zapamiętać, że za całą złożonością jego możliwości stoją niepozorne, 8-bitowe bajty.
Tematyka finansów, gospodarki i przedsiębiorczości nie jest mi obca. Prywatnie prowadzę własną firmę, specjalizującą się w pozyskiwanie dotacji unijnych oraz środków na rozwój działalności gospodarczej.
