Praca w niedziele i święta w ostatnich latach została mocno ograniczona za sprawą rządowych ustaw które jasno regulują tą kwestię. Obecnie praktycznie wszystkie niedziele (poza handlowymi) i kilkoma w roku są ustawowo wolnymi dniami od pracy. Co do zasady jest to czas wolny w którym pracownicy powinni odpocząć i przygotować się na kolejny tydzień pracy.
Praca w niedziele i święta jest specyficznym rodzajem nadgodzin i wymaga specjalnych rozwiązań aby zrekompensować pracownikom utratę czasu wolnego. Co jednak w sytuacji kiedy zachodzi potrzeba i jest możliwość wykonania dodatkowej pracy w niedzielę lub święto? Czy przysługuje dzień wolny za święto w niedzielę, oraz czym są ustawowe dni wolne od pracy? Na te i inne pytania odpowiemy w dalszej części artykułu. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat zapraszamy do przeczytania dalszej części wpisu.
Ustawowe dni wolne od pracy
Ustawowe dni wolne od pracy obejmują najważniejsze święta kościelne i państwowe oraz prawie wszystkie niedziele. W tym czasie praca jest zabroniona oczywiście poza zawodami które wymagają pracy 24 godziny na dobę. Nie zmienia to jednak faktu iż za pracę w niedzielę lub święto pracownikowi przysługuje dzień wolny ale o tym w dalszej części wpisu. Ustawowymi dniami wolnymi od pracy są między innymi:
- Nowy Rok
- Święto Trzech Króli
- Wielkanoc
- Poniedziałek Wielkanocny
- Boże Narodzenie
- Świętego Szczepana
W te dni zazwyczaj tylko pracownicy z niżej wymienionych zawodów pełnią swoje obowiązki odbierając sobie za to inny dzień wolny, bądź otrzymując dodatkowe wynagrodzenie.
Praca w niedziele i święta- w jakich sytuacjach jest dozwolona?
Czas pracy przeciętnie wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Praca w niedziele i święta dozwolona jest w sytuacjach gdy zachodzi potrzeba ratowania życia lub mienia, w ruchu ciągłym gdy przedsiębiorstwo pracuje 24 godziny i praca nie może zostać przerwana (kopalnie, huty).
Kolejne sytuacje gdy ustawodawca zezwala na pracę w niedziele i święta to praca w systemie zmianowym, praca w transporcie i komunikacji, praca w rolnictwie i hodowli. Również wykonywanie pracy na rzecz użyteczności społecznej jak praca w hotelarstwie czy gastronomii zwalnia pracodawców i pracowników z obowiązku przestrzegania ustawy co do dni wolnych od pracy. Oczywiście nie trzeba raczej wymieniać tutaj wszystkich placówek zdrowia które zajmują się pacjentami wymagającymi opieki przez całą dobę, natomiast im również przysługują dodatkowe dni wolne, lub wspomniane już zwiększone wynagrodzenie.
Co w zamian za pracę w niedziele lub święto?
Jak już wspomnieliśmy powyżej jeżeli pracownik wykonuje pracę w niedziele lub święto to pracodawca zobowiązany jest udzielić innego dnia wolnego w ciągu 6 dni poprzedzających lub następujących po (praca w niedzielę), oraz do końca okresu rozliczeniowego (praca w święto). Różne firmy posiadają różne okresy rozliczeniowe. Jeżeli odebranie dnia wolnego przez pracownika nie będzie możliwe w wyznaczonym terminie to za każdą godzinę pracy w niedziele lub święto przysługuje 100% dodatkowego wynagrodzenia (za każdą godzinę pracy).
Tak więc za pracę w dni wolne od pracy przysługują dodatkowe dni wolne lub dodatkowe wynagrodzenie. Co istotne wymiar pracy dodatkowego dnia wolnego za pracę w niedzielę nie jest adekwatny do przepracowanych godzin w tym dniu. Jeżeli pracownik stawił się w pracy w niedzielę czyli dzień wolny od pracy i przepracował tylko na przykład 2 godziny, to i tak przysługuje mu pełny dzień wolny w zamian.
Czy za pracę w święto w niedzielę należy się dzień wolny?
Niestety nie mamy dobrych wiadomości. Jeżeli święto przypada w niedzielę to pracownikowi nie przysługuje w zamian dzień wolny. Święto przypadające w niedzielę co do zasady nie obniża wymiaru pracy o przeciętne 8 godzin, więc pracownicy nie tracą w takiej sytuacji. Sytuacja przedstawia się inaczej jeżeli święto przypada w innym dniu niż niedziela ponieważ w takiej sytuacji obniża się wymiar pracy i dlatego pracodawcy zobowiązani są do oddania pracownikom dnia wolnego w wyznaczonym terminie.
Praca w niedziele i święta- podsumowanie
Ustawodawcy jasno określają zasady co do wykonywania pracy w niedziele i święta. Oczywiste jest jednak że istnieje wiele zawodów, oraz że zdarzają się sytuacje w których pracownik musi przyjść do pracy w te właśnie dni. Praca w soboty i niedziele jak i praca w dni świąteczne to „odebranie” pracownikowi czasu na odpoczynek i dlatego właśnie za wykonywanie swoich obowiązków w tych szczególnych dniach należy się dzień wolny lub dodatkowe wynagrodzenie.
Należy zapamiętać jednak iż w momencie gdy święto przypada w niedzielę to pracownikom w zamian nie należy się dzień wolny. Święto w niedzielę nie obniża wymiaru pracy. Kolejną rzeczą wartą zapamiętania jest sytuacja gdy pracownik przychodząc do pracy w niedzielę nie przepracuje pełnych 8 godzin tylko na przykład 2 godziny, a mimo tego przysługuje mu dodatkowy dzień wolny w pełnym wymiarze (8 godzin). Jak wynika z powyższego wpisu przepisy określają i wskazują że praca w niedziele i święta nie jest dozwolona. Jednak ustawodawca doskonale zdawał sobie sprawę z tego że w życiu mogą zdarzać się różne sytuacje i czasami (a nawet często) pracownicy będą musieli wykonywać swoje obowiązki w tych dniach. Dlatego zostały wprowadzone specjalne regulacje dotyczące odpowiedniego wynagradzania za wykonywanie pracy w niedziele i święta.
Tematyka finansów, gospodarki i przedsiębiorczości nie jest mi obca. Prywatnie prowadzę własną firmę, specjalizującą się w pozyskiwanie dotacji unijnych oraz środków na rozwój działalności gospodarczej.
